Bé bị táo bón, đầy bụng, khó đi ngoài khiến cha mẹ không khỏi lo lắng. Hệ tiêu hóa của trẻ sơ sinh còn non nớt, chỉ một chút thay đổi trong chế độ bú, loại sữa hay thói quen sinh hoạt cũng có thể ảnh hưởng đến đường ruột của bé. Một trong những phương pháp an toàn, tự nhiên và hiệu quả mà nhiều cha mẹ áp dụng chính là massage bụng. Cách massage bụng cho trẻ sơ sinh đúng cách không chỉ giúp bé đi ngoài dễ dàng hơn mà còn kích thích tiêu hóa, giảm đầy hơi, mang lại cảm giác thoải mái và dễ chịu cho bé.
Trong bài viết dưới đây, ANA Beauty Academy sẽ hướng dẫn bạn chi tiết cách massage bụng cho trẻ sơ sinh, từ việc chuẩn bị, chọn thời điểm thích hợp đến các động tác massage cơ bản, đảm bảo an toàn và hiệu quả để bé đi ngoài dễ dàng hơn mỗi ngày.
Các kỹ thuật massage cho bé bị táo bón (chi tiết từng động tác)
Kỹ thuật “Theo chiều kim đồng hồ” quanh rốn — Cách đặt tay, lực, số lần.
- Đặt cả lòng bàn tay phẳng, áp nhẹ lên bụng bé ngay dưới rốn. Hít thật nhẹ, thở ra khi vuốt.
- Dùng lòng bàn tay (không ngón tay nhọn) tạo vòng tròn lớn theo chiều kim đồng hồ quanh rốn — di chuyển chậm, nhịp điệu, đều. Mỗi vòng khoảng 8–12 giây.
- Lặp 6–8 vòng hoặc thực hiện liên tục trong 1–2 phút tùy phản ứng bé.
- Nếu muốn, kết hợp vuốt nhẹ dọc khung đại tràng: bắt đầu ở góc bụng dưới phải → ngang trên rốn → xuống góc bụng dưới trái (luôn theo chiều kim đồng hồ).
Lực & dấu hiệu
- Lực: nhẹ tới vừa — giống như bạn đang vuốt da, không ấn đau. Nếu bé co người, khóc, giảm lực ngay.
- Dấu hiệu tốt: bé thư giãn, xì hơi, có phản ứng “buồn đi tiêu” (nhăn mặt, rặn nhẹ).
Tần suất gợi ý: 1–2 lần/ngày, mỗi lần 2–3 phút cho kỹ thuật vòng tròn; kết hợp với các động tác khác để hiệu quả hơn.
Một trong những phương pháp an toàn, tự nhiên và hiệu quả mà nhiều cha mẹ áp dụng chính là massage bụng. Nếu muốn tìm hiểu thêm về cách mát xa cho em bé sau sinh an toàn và hiệu quả, bạn có thể tham khảo bài hướng dẫn chi tiết của ANA Beauty Academy
Kỹ thuật “I — L — O — V — E — U” (I LOVE YOU)
Cách thực hiện (từng chữ)
- I: Dùng 2–3 ngón tay (hoặc cả hai bàn tay khép lại) vuốt thẳng dọc bụng theo chiều từ trên xuống dưới (vạch “I” dọc giữa bụng). Lặp 3–5 lần.
- L: Tạo nét ngang trên (phía trên rốn) từ trái sang phải, rồi vuốt dọc xuống góc bụng phải — tức L ngược theo hướng để di chuyển ruột xuống phải → dưới. Lặp 3–5 lần.
- O: Vẽ vòng tròn lớn theo chiều kim đồng hồ quanh rốn (như phần kỹ thuật trước). Làm 5 vòng chậm.
- V/E: Tương tự chữ V (hoặc E cách điệu) — hướng dẫn các nét sao cho cuối cùng luồng chuyển di hướng xuống góc bụng trái (điểm cuối đại tràng xuống). Mỗi chữ 3–5 lần.
- U: Vẽ nửa vòng hoặc chữ U lớn theo chiều kim đồng hồ, kết thúc ở góc bụng trái. Lặp 3 lần.
Số lần & thời lượng
- Với 1 chu trình I-L-O-V-E-U: khoảng 2–3 phút. Lặp 2–3 chu trình nếu bé hợp tác (tổng 5–7 phút).
- Quan sát: nếu bé căng thẳng, dừng lại; nếu bé vui vẻ, có thể tăng nhẹ số chu trình.
Lưu ý: luôn giữ chuyển động nhẹ nhàng, chậm rãi; kỹ thuật này giúp sử dụng nhiều hướng vuốt để “điều hướng” khí và phân dọc khung đại tràng.
Ngoài kỹ thuật xoa vòng tròn quanh rốn, bạn cũng có thể áp dụng phương pháp I LOVE YOU. Nếu muốn xem hướng dẫn chi tiết từng động tác, hãy tham khảo bài viết về cách mát xa cho em bé sau sinh an toàn để thực hiện đúng kỹ thuật và an toàn cho bé.
Xoa theo chữ I / chữ L ngược / vòng tròn lớn dọc khung đại tràng
Dùng mu bàn tay, ngón tay khép lại, chạm nhẹ góc bụng dưới phải, kéo tay lên trên dọc khung đại tràng (khoảng 5–8 cm) — 3 lần.
Vuốt ngang phía trên rốn từ phải sang trái — 3 lần.
Vuốt xuống góc bụng trái — 3 lần.
Hoàn thiện bằng 4-5 vòng tròn kim đồng hồ quanh rốn.
Lực & nhịp: áp lực ổn định, vừa phải (như luồn tay trên vải mỏng). Mỗi lần vuốt nên kéo dài ~2–3 giây để tạo nhịp. Nếu bé phản ứng khó chịu, giảm lực hoặc dừng.
Động tác “Gập chân” & Động tác đạp xe
Cách thực hiện — Gập chân (kéo gối lên bụng)
- Nắm nhẹ hai bàn chân/chân bé.
- Kéo một đầu gối lên ngực bé, giữ 2–3 giây, rồi thả ra; đổi chân. Lặp mỗi chân 4–6 lần.
- Có thể làm hai chân cùng lúc: gập hai đầu gối về phía bụng, giữ 3–4 giây rồi thả. Lặp 4–6 lần.
Cách thực hiện — Đạp xe (bicycle)
- Đặt bé nằm ngửa. Giữ nhẹ ở mắt cá/đùi, mô phỏng động tác đạp xe: lần lượt đưa 1 chân lên gần ngực rồi đổi chân, hoặc đưa cả hai chân đồng thời theo chuyển động đạp.
- Mỗi chu trình đạp 6–10 lần, làm chậm, giữ mỗi bước gập trong 1–2 giây.
- Kết hợp động tác đạp với massage vòng tròn nhẹ quanh rốn để tăng hiệu quả.
Mẹo: nếu bé căng hơi, trước đó cho bé tắm nước ấm để thư giãn; phối hợp gập chân + đạp xe + vòng tròn kim đồng hồ thường giúp xì hơi và thải phân.
Kết hợp các động tác đạp xe và massage vòng tròn nhẹ quanh rốn sẽ giúp bé xì hơi và đi ngoài dễ dàng hơn. Nếu bé hay bị đầy hơi, bạn có thể tham khảo thêm bài massage bụng giảm đầy hơi để áp dụng thêm một số kỹ thuật hỗ trợ tiêu hóa cho bé.
Massage tay/chân/lưng hỗ trợ
Đây là một cách massage đơn giản tạo thư giãn tổng thể, giảm căng cơ, kích hoạt hệ thần kinh phó giao cảm giúp tăng nhu động ruột; đồng thời tăng sự gắn bó giữa mẹ và bé.
Kỹ thuật đơn giản
- Tay & chân: vuốt từ vai xuống cổ tay, từ hông xuống mắt cá chân bằng áp lực nhẹ, nhịp nhàng (mỗi bên 30–60 giây).
- Lưng: đặt bé sấp (nếu bé đã có thể lăn an toàn) và vuốt dọc cột sống, tránh ấn mạnh. Nếu bé mới sinh và chưa rụng rốn, tránh để bụng sấp.
- Mặt & ngực: vuốt nhẹ để bé thư giãn trước/sau khi làm bụng.
Tích hợp: bắt đầu bằng vuốt toàn thân 1–2 phút để bé thư giãn, sau đó làm các động tác bụng; kết thúc bằng vuốt nhẹ để bé nghỉ ngơi.
Chuẩn bị trước khi massage bụng cho bé
Một không gian phù hợp sẽ giúp bé thư giãn tối đa và giúp bố mẹ thao tác dễ dàng hơn.
Chuẩn bị không gian:
- Nhiệt độ ấm vừa phải (26–28°C), tránh gió lùa.
- Ánh sáng dịu, phòng yên tĩnh hoặc bật nhạc nhẹ.
- Trải khăn mềm, sạch dưới lưng bé để tránh lạnh.
Chuẩn bị tay & dầu massage:
- Rửa tay sạch, làm ấm tay trước khi chạm vào bé.
- Móng tay cắt ngắn, tránh làm bé bị trầy.
- Dùng dầu massage dành riêng cho trẻ sơ sinh hoặc các loại dầu thực vật an toàn như: Dầu dừa tinh khiết, dầu oliu, dầu hạnh nhân (nếu bé không dị ứng)
Tư thế của bé và tinh thần của phụ huynh
- Ngồi hoặc quỳ bên cạnh bé, giữ thân người thoải mái.
- Thực hiện các động tác chậm – nhẹ – đều tay.
- Luôn quan sát phản ứng của bé:
- Nếu bé cười, duỗi người → bé đang thích.
- Nếu bé co chân, quay mặt, khóc → giảm lực hoặc tạm dừng.
Khi chọn dầu massage cho bé, bạn nên ưu tiên các loại dầu tự nhiên, an toàn như dầu dừa, dầu oliu, dầu hạnh nhân. Để hiểu rõ hơn về cách mát xa mặt cho trẻ sơ sinh đúng cách, bạn có thể xem thêm hướng dẫn chi tiết từ ANA Beauty Academy.
Lưu ý an toàn và khi nào cần đưa bé đi khám bác sĩ
Trong quá trình chăm sóc, nếu bé có những biểu hiện dưới đây, phụ huynh không nên tiếp tục massage và cần đưa bé đi khám để kiểm tra nguyên nhân táo bón:
- Sốt cao hoặc sốt kéo dài không rõ nguyên nhân.
- Nôn mửa nhiều, nôn vọt, nôn liên tục sau ăn.
- Phân có lẫn máu, chất nhầy hoặc màu sắc bất thường.
- Sụt cân, bú kém, mệt mỏi kéo dài.
- Đau bụng dữ dội, bụng cứng, bé khóc thét khi chạm vào bụng.
- Bé táo bón kéo dài > 3–5 ngày dù đã áp dụng massage và thay đổi chế độ ăn.
Đây có thể là dấu hiệu của các bệnh lý tiêu hoá, dị ứng sữa, rối loạn tiêu hoá hoặc tình trạng cần bác sĩ xử lý chuyên môn.
Các biện pháp hỗ trợ điều trị táo bón cho trẻ
Uống đủ nước và điều chỉnh chế độ ăn (đối với bé ăn dặm)
Dinh dưỡng đóng vai trò rất lớn trong việc cải thiện táo bón.
- Trẻ bú mẹ hoàn toàn: mẹ nên uống đủ nước, ăn nhiều rau xanh, bổ sung chất xơ hòa tan.
- Trẻ bú bình: kiểm tra tỷ lệ pha sữa đúng chuẩn; không pha đặc hơn khuyến cáo.
- Trẻ ăn dặm (trên 6 tháng):
- Tăng cường rau củ mềm: như bí đỏ, khoai lang, mồng tơi, rau dền.
- Thêm trái cây hỗ trợ nhu động ruột: lê, táo, mận, bơ, đu đủ.
- Hạn chế: chuối xanh, cà rốt nấu quá mềm, phô mai nhiều.
- Cho bé uống thêm một chút nước lọc
Tắm nước ấm trước khi massage – Tạo thói quen đại tiện đúng giờ
Một số thói quen sinh hoạt nhỏ giúp bé đi tiêu dễ dàng hơn:
- Tắm nước ấm 5–10 phút giúp cơ thể bé thư giãn, làm mềm cơ bụng, từ đó massage sẽ hiệu quả hơn.
- Sau khi tắm và lau khô, tiến hành các bài massage bụng → bé thường xì hơi hoặc đi tiêu dễ dàng hơn.
- Tập cho bé thói quen đại tiện đúng giờ:
- Sau khi ngủ dậy buổi sáng
- Hoặc sau bữa ăn (khi phản xạ đại tràng hoạt động mạnh)
Duy trì đều đặn giúp hình thành phản xạ tự nhiên, tránh tích tụ phân.
Táo bón ở trẻ nhỏ có thể cải thiện nếu bố mẹ biết chăm sóc đúng cách. Massage bụng là phương pháp đơn giản, nhẹ nhàng, giúp kích thích tiêu hóa, giảm đầy hơi và mang lại cảm giác thư giãn cho bé. Kết hợp với đủ nước, chế độ ăn hợp lý và thói quen đi vệ sinh đúng giờ sẽ giúp bé đi ngoài dễ dàng hơn. Nếu có dấu hiệu bất thường như nôn, đau bụng dữ dội hoặc phân lẫn máu, hãy đưa bé đi khám ngay. Thực hiện đều đặn và an toàn, bé sẽ khỏe mạnh, tiêu hóa ổn định và ngủ ngon hơn mỗi ngày.
Với những ai mong muốn học bài bản các kỹ thuật massage bé, hoặc theo đuổi nghề chăm sóc mẹ và bé chuyên nghiệp, ANA Beauty Academy luôn sẵn sàng đồng hành. Tại ANA, bạn được hướng dẫn từng bước, thực hành chuẩn kỹ thuật và trải nghiệm môi trường học thân thiện, giúp bạn tự tin ứng dụng đúng – đủ – an toàn cho khách hàng và người thân.
