Tăng sắc tố sau viêm là một hiện tượng phổ biến và đặc biệt đáng chú ý. Thường xuất hiện sau mụn trứng cá hoặc khi da bị tổn thương, tăng sắc tố này có thể được điều trị, nhưng cũng có khả năng tồn tại vĩnh viễn nếu không áp dụng đúng cách. Chi tiết về nguyên nhân và cách khắc phục sẽ được Ana tổng hợp giải đáp trong bài viết sau nhé!
1. Tăng sắc tố sau viêm là gì?
Tăng sắc tố sau viêm là hậu quả của quá trình sản xuất melanin vượt quá mức tại những vùng da bị viêm hoặc tổn thương, dẫn đến sự xuất hiện của các vết da thay đổi màu sắc thành hồng, đỏ, nâu hoặc đen.
Những vết thay đổi này có thể giống như tàn nhang hoặc là lớp da non với ánh sáng nhẹ. Dựa vào kết quả chẩn đoán bằng đèn Wood, tăng sắc tố da sau quá trình viêm được phân thành tăng sắc tố da ở tầng biểu bì và tăng sắc tố da ở tầng trung bì.
Mặc dù nguy cơ mắc chứng tăng sắc tố sau viêm tồn tại đối với mọi loại da, nhưng nghiên cứu cho thấy vấn đề này phổ biến hơn ở những người có màu da tối. Cả nam và nữ đều có thể gặp phải tình trạng này.
2. Nguyên nhân dẫn đến vấn đề tăng sắc tố sau viêm
Tổn thương hoặc kích ứng da có thể làm da sạm màu và tăng sắc tố sau viêm. Nguyên nhân chủ yếu là do tổn thương ở lớp thượng bì và/hoặc lớp biểu bì, kèm theo sự lắng đọng của hắc tố trong tế bào ở lớp sừng và/hoặc lớp biểu bì. Phản ứng viêm ở lớp biểu bì kích thích quá trình tổng hợp và di chuyển của hắc sắc tố. Nếu tổn thương mở rộng từ lớp màng đáy đến lớp biểu bì, hắc sắc tố sẽ bị giữ lại tại vị trí đó.
Có hai nhóm nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng tăng sắc tố da sau viêm:
- Nguyên nhân nội sinh: Bao gồm côn trùng cắn, mụn trứng cá thông thường, nhiễm trùng da, viêm da tiếp xúc, viêm da dị ứng, viêm da cơ địa, lichen phẳng, vảy nến,…
- Nguyên nhân ngoại sinh: Bao gồm chấn thương, bỏng da, điều trị bằng tia xạ không ion hóa, lăn kim, peel da, sử dụng laser điều trị (xâm lấn và không xâm lấn), nhiễm độc từ ánh sáng, sử dụng một số loại thuốc như kháng sinh nhóm Cyclin (tetracycline), clofazimine, kháng sốt rét, thuốc kháng ung thư như Bleomycin, doxorubicin, 5-fluorouracil và busulfan,…
Các phương pháp thẩm mỹ ảnh hưởng đến da từ góc độ nhiệt độ và cơ học, gây ra phản ứng viêm tại chỗ và hình thành các vết sậm sắc tố lan rộng. Mức độ nghiêm trọng của tình trạng tăng sắc tố sau viêm phụ thuộc vào cách thực hiện quy trình thẩm mỹ.
Ngoài ra, nguy cơ tăng sắc tố sau viêm khi bạn tiếp xúc với các yếu tố sau đây:
- Ánh nắng: Tác động của ánh nắng mặt trời kích thích quá trình sản xuất melanin.
- Màu da đậm: Mọi loại da đều có thể phát triển tăng sắc tố sau viêm, tuy nhiên, người có màu da đậm thường gặp vấn đề này nhiều hơn, đặc biệt là khi tổn thương da ảnh hưởng sâu xuống lớp bì, tạo nên sự đen sạm kéo dài.
- Viêm da kéo dài và tái phát: Các trạng thái viêm da kéo dài và tái phát, gây tổn thương cho hàng rào biểu bì – trung bì, làm tăng nguy cơ và mức độ nặng của tăng sắc tố sau viêm.
Vùng da tổn thương thường xuyên ẩm ướt, chafing hoặc bong tróc: Điều này dễ dàng dẫn đến tăng sắc tố sau quá trình viêm, thậm chí có thể gây nên tình trạng nặng và kéo dài.
3. Các biểu hiện của tăng sắc tố sau viêm.
Dấu hiệu của tình trạng tăng sắc tố da sau viêm không có nhiều sự khác biệt so với các vấn đề về sắc tố khác. Nó thường hiển thị dưới dạng bề mặt phẳng và có độ sậm màu lớn hơn so với các vùng da lân cận.
PIH (Post-Inflammatory Hyperpigmentation) sẽ xuất hiện dưới dạng các đốm hoặc bản màu phân bố tương ứng với các vị trí của sự viêm ban đầu. Cách hắc tố được phân phối sẽ định rõ màu sắc của vùng da đó.
- Tăng sắc tố biểu bì: Bản màu nâu, nâu sẫm.
- Tăng sắc tố hạ bì: Đốm/mảng màu xanh xám.
4. Tăng sắc tố sau viêm có tự hết?
Những đốm sạm màu trên da do chứng tăng sắc tố sau viêm có thể tự giảm đi tự nhiên trong khoảng thời gian từ vài tháng đến vài năm. Thực tế, tốc độ giảm đi này phụ thuộc vào nhiều yếu tố như:
- Mức độ sâu của melanin: Tăng sắc tố ở bề mặt da sẽ giảm đi nhanh chóng hơn và hiệu quả hơn nếu melanin tập trung ở sâu dưới lớp trung bì và hạ bì của da.
- Nguyên nhân gây tăng sắc tố sau viêm: Các vết tăng sắc tố từ gãi nhẹ hoặc côn trùng cắn sẽ mờ đi nhanh chóng hơn. Ví dụ, tăng sắc tố từ mụn trứng cá có thể giảm đi nhanh hơn so với vết bỏng.
- Vùng da: Tăng sắc tố sau viêm tập trung ở những vùng da tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, như vùng chữ T, sẽ giảm đi nhanh chóng hơn so với các vùng khác, đặc biệt là do tác động của tia cực tím.
- Độ tuổi: Da của những người trẻ có khả năng tự phục hồi và giảm tăng sắc tố nhanh chóng hơn so với làn da của những người già.
5. Hướng dẫn cách điều trị tăng sắc tố sau viêm.
Tăng sắc tố da sau viêm có thể giảm đi theo thời gian, nhưng quá trình này có thể kéo dài từ vài tuần đến vài tháng, thậm chí vài năm. Đáng mừng là có nhiều phương pháp điều trị tăng sắc tố da sau viêm hiệu quả, giúp da phục hồi nhanh chóng và làm mờ các vết thâm.
5.1 Điều trị tình trạng tăng sắc tố da sau viêm
Để điều trị tình trạng tăng sắc tố da sau viêm thành công, việc xác định chính xác nguyên nhân gây viêm là bước quan trọng. Phương pháp điều trị được lựa chọn dựa vào mức độ sậu nhân của vết thâm, và dưới đây là những gợi ý từ các chuyên gia giúp thúc đẩy quá trình chữa lành vết thương:
Bảo vệ da khỏi tác động của ánh nắng mặt trời:
Khi da bị tăng sắc tố sau viêm, quan trọng nhất là bảo vệ da khỏi tác động của ánh nắng mặt trời. Sử dụng kem chống nắng phổ rộng chứa các thành phần như titanium dioxide, zinc oxide, sắt oxide, magie silicat,… để bảo vệ và ngăn chặn phản ứng hóa học trên da.
Phương pháp điều trị xâm lấn:
Peel da hóa học: Phương pháp này thích hợp cho tình trạng tăng sắc tố ở lớp sừng. Các chất như axit glycolic, axit salicylic, axit mandelic sẽ cắt đứt liên kết sừng, thúc đẩy tái tạo tế bào mới và cải thiện tình trạng da không đều màu.
Lăn kim: Sử dụng đầu kim gắn trên con lăn để tạo những vết thương nhỏ ở lớp sừng, kích thích tái tạo tế bào và cải thiện cấu trúc da.
Phương pháp điều trị không xâm lấn:
- Laser không xâm lấn: Công nghệ laser sử dụng năng lượng nhiệt để phá hủy tế bào hắc tố, làm mờ các vết thâm và kích thích sản xuất collagen để tái tạo cấu trúc da.
- Ánh sáng xung: Sử dụng ánh sáng IPL để phá vỡ sắc tố melanin, làm mờ vết sẫm màu và thúc đẩy tái tạo làn da mới.
- Kem bôi tại chỗ: Là giải pháp trị tăng sắc tố sau viêm tại nhà dưới sự hướng dẫn của chuyên gia, với thành phần như retinoid, axit azelaic, hydroquinone, niacinamide,… tùy thuộc vào tình trạng da.
5.2 Điều trị các vấn đề về da
Điều trị các vấn đề da, như tăng sắc tố sau viêm, đòi hỏi các biện pháp chăm sóc đặc biệt. Để loại bỏ hắc sắc tố hiệu quả, bạn cần thực hiện những bước sau:
- Điều trị nguyên nhân gốc của viêm da: Chăm sóc các bệnh lý da như mụn trứng cá, mụn viêm, viêm da, nhiễm trùng da, bệnh chàm, bệnh vẩy nến, v.v.
- Tránh tác động vật lý trên da: Hạn chế nặn mụn, gãi/gỡ mài, chà xát da để tránh tác động tiêu cực.
- Không sử dụng thuốc tăng sắc tố: Tránh việc sử dụng thuốc tăng sắc tố cả bên ngoài lẫn bên trong để ngăn chặn quá trình tăng sắc tố không mong muốn.
- Chăm sóc da bằng sản phẩm nhẹ nhàng: Sử dụng các sản phẩm chăm sóc da chứa thành phần lành tính, nhẹ nhàng để giữ cho da không bị kích thích.
- Hạn chế sử dụng đồ trang điểm và sản phẩm chăm sóc da có hại: Giảm việc sử dụng đồ trang điểm và sản phẩm chăm sóc da kém chất lượng, chứa nhiều kim loại nặng, chất bảo quản, chất tạo màu, hay hương liệu.
5.3 Sử dụng các sản phẩm bôi dưỡng da
Để giảm tăng sắc tố sau viêm, nhiều người chọn sản phẩm dưỡng da vì tính an toàn và chi phí hợp lý. Các chất như hydroquinone, retinoids, azelaic acid, glycolic acid thường được sử dụng trong các sản phẩm này. Tuy nhiên, việc sử dụng cần tư vấn chuyên gia để tránh tác dụng phụ. Nếu ưa thích tính nhẹ nhàng, có thể chọn các hoạt chất như vitamin C, acetyl glucosamine, arbutin, mặc dù tốc độ làm mờ không cao nhưng mang lại kết quả ổn định hơn.
6. Kết luận
Tóm tắt, việc điều trị tăng sắc tố sau viêm không gây sẹo và có thể khả năng chữa trị, nhưng thời gian và hiệu quả phụ thuộc vào tình trạng cụ thể của từng người. Quan trọng nhất là chú ý đến phương pháp chăm sóc da đúng cách trong quá trình điều trị, như đã hướng dẫn trong nội dung trên.
